– Іңкәрім-ай, Қазпоштаның мөр басу қызметі туралы әңгімелесеңіз. Бұл не үшін қажет?
– Мемлекеттік пошталық маркаларды шығару – «Қазпошта» АҚ қызметінің басым бағыттарының бірі. Себебі, пошта қызметтеріне ақы төлеу дерегін растайтын қағаз – марка. Хат-хабар пошта маркасы болған жағдайда ғана қабылданады. LZPO Дүниежүзілік пошта ұйымы жарғысының талаптарын және осы ұйымның органдары қабылдаған шешімдерді орындауы тиіс. Жылдық бекітілген Тақырыптық жоспар Мемлекеттік пошта маркаларын шығаруды ұйымдастыру үшін Ұлттық пошта операторына жіберіледі.
Пошталық маркалардың коммерциялық және бірлескен шығарылымдарымен жұмыс жасау үшін, соның ішінде Дүниежүзілік пошта ұйымына мүше елдермен пошталық маркаларды шығару және өзара әрекеттесу туралы келісімдер мен меморандумдар жасалады.
– Бұл жұмысқа қанша дизайнер қатысады?
– Шығаруға жоспарланған Пошта төлем белгілері басқармасының эскиздерін Ұлттық пошта операторы (ғылым, мәдениет, тарих және спорт саласындағы) суретші, дизайнер мамандармен бірге әзірлейді. Пошта төлем белгілері басқармасының эскиздерін құру үшін, пошталық маркалардың тақырыбын таңдау, сызбаны әзірлеу, тақырыптың қысқаша сипаттамасы, сурет салу, фотоматериал, иллюстрация жасалады.
– Жалпы, дизайн процесі туралы толығырақ айтып берсеңіз. Маркалар әр түрлі тақырыпқа арналатыны белгілі...
– Көркем миниатюра жасау – көп қырлы және сонымен бірге өте күрделі процесс. Себебі, өлшемі миллиметр болатын шағын мөртаңбада бүтін бір тақырыпты көрсету қажет.
Пошталық маркалардың эскизін әзірлеу үшін фотосуреттер мен тақырыптық материалдар Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарында, министрліктерде, ғылыми институттарда, кітапханаларда, музейлерде жиналады.
Біздің командаға жыл сайын 3-6 суретші келеді. Сонымен қатар кафедрада техникалық редактор мен тақырыптық жоспармен жұмыс жасау мен бренд әзірлеушілерді қолдау мен бақылау жөніндегі менеджер жұмыс істейді. Әрі қарай эскиз маған алдын ала келісу үшін жіберіледі, онда мен көшбасшы ретінде егжей-тегжейлі тексеріп, эскизді аяқтауға көмектесемін.
– Жалпы, бренд тақырыбын кім таңдап бекітеді?
– Пошта маркасының бекітілген эскизінің соңғы нұсқасы Пошта мәселелері жөніндегі комиссияға жіберіледі. Комиссия – мемлекеттік пошта маркаларын шығару саласындағы эмиссиялық саясаттың жалпы принциптерін айқындайтын алқалы орган.
Ұлттық пошта операторы пошталық маркалардың аяқталған таралымын алғаннан кейін оларды айналымға енгізу туралы бұйрық жасалады. Ұлттық пошта операторының ұсынысы бойынша уәкілетті орган шығарылатын пошталық маркалардың түрі мен көлемін бекіту арқылы маркаларды енгізеді. Айналымға енгізу үшін Қазпошта пошталық марканың толық сипаттамасы бар ақпараттық парақтарды шығарады.
– Қазпошта бұрын қандай тақырыптарда маркалар шығарды? Бренд жинаушылар бар ма? Қазпошта олармен қалай байланысады?
– Филателия – бұл хобби, яғни зор білім әлеуеті бар әдет. Қызығушылық соңы әрекетке ұласады. Яғни іздейді, жинайды, зерттей бастайды. Әсіресе, жастар.
Қазақстан Республикасының пошталық маркаларының шығарылымының тақырыбы еліміздің қоғамдық өмірінің негізгі бағытын көрсетеді, ғылым мен техниканың, ғарыштың, спорттың, мәдениет пен өнердің тарихын, дамуын көрсетеді, табиғат, өсімдік пен жануар әлемі туралы әңгімелейді.
«Фауна», «Флора», «Қазақстанның інжу-маржандары», «Спорт», «Космос», «Қолданбалы өнер» сериясы, Қазақстан Республикасының шет елдермен бірлескен мәселесі филателистерге ерекше танымал.
Пошталық маркаларды жасау мен шығару процесінде басты мән тарихқа, Қазақстан Республикасының көпұлтты мемлекеттік құрылымына, ұлттық және халықаралық маңызды оқиғаларға беріледі.
– Интернет пен электронды технологиялардың дамуына байланысты брендингке деген сұраныс төмендеді ме? Хаттар мен сәлемдемелерді жіберуден басқа мөртабан қандай қызметтерде қолданылады?
– Қазіргі уақытта Қазпошта пошта байланысы саласындағы уәкілетті органмен бірге 180-нен астам ел кіретін әлемдік пошта қауымдастығында Қазақстан Республикасының атынан өкілдік етеді. Ал тәуелсіз Қазақстанның маркаларын Дүниежүзілік пошта одағы пошталық марка ретінде таниды және бүкіл әлемде айналымда. Олар өзектілігін жоғалтқан жоқ.
Марка жинау – миллиондаған адамның сүйікті хоббиі десе де болады. «Пошта маркасы – елдің визит картасы» деген бұрыннан бар аксиома.
Арнайы маркалардың әдеттегі күнтізбелік мөртабаннан айырмашылығы, оның мәтінінде оқиғаның атауы немесе уақыты белгіленген есте қаларлық күн көрсетіледі. Екінші айырмашылық – арнайы мөртабанның беріктігінде және күшін жою күнін күнделікті өзгертуге арналған кірістірілген есептегіштің болмауында, өйткені арнайы мөртабандардың жарамдылық мерзімі әдетте бірнеше күнмен шектеледі. Мерзімі аяқталғаннан кейін арнайы мөртабан айналымнан алынады.
Жаннұр Сахиева