Тау-кен жобаларына шетелдік инвесторлар қызығушылығы жоғары

Қанат мырза, «Тау-Кен Самұрық» компаниясының тарихы, миссиясы қандай?

Біздің компанияның басты тарихи миссиясы – тау-кен саласындағы жобаларды іске асыру үшін стратегиялық серіктестерді тарту және стратегиялық инвесторлармен бірлесіп, еліміздің тау-кен металлургия саласын дамытуға көмектесу.

«Тау-Кен Алтын» құрамында 10 пайыздан астам бағалы металл бар шикізатты сатып алады. Бұл минералды шикізат (доре қорытпасы, шлих, катодты алтын) немесе қайталама (зергерлік сынықтар, тазартылған металл). Кәсіпорында оны алғашқы зерттеу үшін зертхана жұмыс істейді. Металл электр тоғы мен қышқылдардың әсерінен қоспалардан тазартылады. Содан кейін ол 1250°C температурада индукциялық жалынсыз пештерде құймаларға құйылады.

Зауыт 12 келі банк құймалары мен түйіршіктерінде (қазақстандық зергерлер үшін) «төрт тоғыз» деп аталатын 99.99 жоғары үлгідегі алтын өндіреді. 2022 жылы ол жоспарды 10% асыра орындап, 4630 құйма немесе 55,6 тонна алтын өндірді.

«Тау-Кен Алтынның» бірнеше ерекшеліктері бар. Біріншіден, бұл жоғары экологиялық стандарттар және зиянды шығарындылардың минималды деңгейі. Осының арқасында күрделі металлургиялық өндіріс қала шегінде орналастырылды. Екіншіден, бұл кадрларды даярлау деңгейі. Зауыттың барлық өндірушілерінің (металлургтер, балқытушылар, құюшылар) жоғары білімі бар. Олар ҚазҰТЗУ (Алматы), ШҚТУ (Өскемен), ҚарТУ (Қарағанды), МИСИС (Мәскеу) түлектері. Көбісі мұнымен тоқтап қалмайды, магистратураны бітіреді және мансап сатысында өседі.

Акционерлік қоғамға қандай компаниялар қарайды және олар қандай қызмет атқарады?

«Тау-Кен Самұрық» акционерлік қоғамына жүз пайыз тиесілі компаниялар бар. Олар: «Алайғыр» БК» ЖШС, «ШалкияЦинк ЛТД» АҚ, «Северный Катпар» ЖШС, «Silicon mining» ЖШС, «Tau-Ken Temir» ЖШС және «Тау-Кен Алтын» ЖШС. Әрбір компанияның өзінің атқаратын қызметі бар. Мәселен, «Алайғыр» БК» ЖШС және «ШалкияЦинк ЛТД» АҚ жобалары тау-кен байыту комбинаттарын салу сатысында, «Северный Катпар» ЖШС-нің негізгі қызметі вольфрамомолибденді бірлескен барлау және өндіру. «Silicon mining» ЖШС-нің негізгі қызметі қатты және кең таралған пайдалы қазбаларды барлау және өндіру болып табылады. Ал «Tau-Ken Temir» ЖШС жылына өнім көлемі 23 мың тоннаға дейінгі техникалық кремний өндіруші зауыт. «Тау-Кен Алтын» ЖШС құрамында бағалы металдар бар шикізатты қайта өңдеу және аффинаждау бойынша аффинаж зауыты. Сондай-ақ, қызметтің маңызды бағыттарының бірі – геологиялық барлау. Геологиялық барлау жобаларын ұлттық тау-кен компаниясы ірі шетелдік инвесторларды тарта отырып, сондай-ақ кіші компаниялармен бірлесіп жүргізеді. Міне, әрбір мекеменің атқаратын қызметі әртүрлі.

Бұқаралық ақпарат құралдарында өткен жылы «Тау-Кен Алтын» аффинаж зауыты 4630 құйма таза алтын өндірді» деген ақпарат көп жарияланды. Бұл өткен жылмен салыстырғанда көп пе, аз ба?

Әрине көп. Салыстыра алғанда 2022 жылдың құйма таза алтын өндірісі 4630 дана болса, 2021 жылы 4258 дана ғана құйма таза алтын өндірілген болатын. «Тау-Кен Алтын» аффинаж зауыты 2022 жылы алтын өндіру жоспарын 10%-дан астам асыра орындады. Жоспар 50 тонна болса, кәсіпорын 55,6 тонна алтын тазартты. Жалпы, аффинаж зауыты жобалық қуатқа 2019 жылы шыққан болатын, ал бүгінгі таңда жобалық қуаттан екі есе асыра алтын өндіруде.  

Сонымен қатар, «Тау-Кен Алтын» ЖШС Лондон бағалы металдар нарығына қатысушылар қауымдастығының (The London Bullion Market Association, LBMA) «Good Delivery» сертификатының иегері. Бұл «Тау-Кен Алтын» өндіретін алтынның халықаралық сапа стандарттарына 100% сай келетінін және тазалығына заңды кепілдік берілгенін білдіреді.

Қазіргі таңда қорғасын-мырыш кенішінің құрылысы жүріп жатқанын білеміз. Құрылыс барысы қалай жүріп жатыр?

Аталған Шалқия кен орнындағы мырыштың жалпы қоры BrookHunt зерттеу компаниясының деректері бойынша (2006 жылғы қарашадағы есеп) Қазақстан Республикасының барлық қорларының 30%-дан астамын құрайды. JORC жіктемесі бойынша 6,5 млн тонна мырыштың дәлелденген және ықтимал қоры бар, көлемі бойынша әлемде 5-ші кен орны болып табылады.

Бүгінгі күні жобаны іске асырудың жаңа стратегиясы қабылданды, атап айтқанда жобалау мен құрылысты іске асыру барысына талдау жүргізілді. Жобаны іске асырудың сапасы мен мерзімдеріне әсер ететін проблемалық мәселелер айқындалды. Жобалық топ командасының күрделі дайындық жұмыстарының арқасында 2020 жылдың мамыр айында «Шалқия» кен орнында байыту фабрикасын жобалау, сондай-ақ жобаның тау бөлігі бойынша құжаттаманы түзету басталды.

Сонымен қатар технологиялық жабдықтарды жеткізуге және жерасты кенішін салуға келісімшарттар жасалды. Тау-кен мердігерімен жасалған шарт шеңберінде 90,5 мың шаршы метр тау-кен жұмыстары орындалды.

2023 жылы келісім-шарттар жасасып байыту фабрикасын, қалдық қоймасын және инфрақұрылым нысандарын салуды жоспарлап отырмыз.

Қазақстандағы ең ірі вольфрам кен орны үшін жоғары сапалы вольфрам концентратын алу технологиясы әзірленді. Осыған қатысты не айта аласыз?

Вольфрам кенін байытудың жаңа технологиясы Жоғарғы Қайрақты кен орнындағы тау-кен металлургия кешенін пайдаланудың барлық мерзімінде оның тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Аталған кен орнында өндірудің басталуы Қазақстанды әлемдік вольфрам нарығының негізгі қатысушыларының біріне айналдырады. Вольфрам өзінің айрықша экстремалды қаттылық, жоғары тығыздық және отқа төзімділік қасиеттерінің арқасында әлемдегі ең көп ізделінетін металлдардың бірі болып саналады.

Алайда, минералды құрамның ерекшеліктеріне байланысты бұрын жасалған технологиялар экстракцияның жоғары деңгейіне сенуге мүмкіндік бермеді.

Зерттеулер мен жартылай өнеркәсіптік сынақтар «Северный Қатпар» ЖШС-ның тапсырысы бойынша вольфрам кендерін қайта өңдеуге маманданған Қытай Халық Респбликасының жетекші зерттеу орталықтарының базасында өткізілді. Алынған мәліметтер негізінде байыту фабрикасы мен гидрометаллургиялық зауытты жобалау үшін технологиялық регламенттер әзірленді. Жүргізілген технологиялық зерттеулер кенді алдын ала байыту концентратын флотациялық байыту және флотоконцентратты гидрометаллургиялық қайта өңдеу жөніндегі жұмыстарды қамтыды.

Жоғарғы Қайрақты кен орны Қазақстан үшін стратегиялық тұрғыда маңызды: Measured+Indicated+Inferred санатындағы JORC стандарттары бойынша ресурстар көлемі 712 мың тонна вольфрам үштотығын құрайды. Яғни, қарапайым тілмен айтқанда, жоба жүзеге асса, Жоғарғы Қайрақты Қытайдан тыс жерде вольфрам өндіретін ең ірі кәсіпорынға айналады.

«Тау-Кен Самұрық» компаниясы өндірістік қатынастардың (IR, Industrial Relations) жаңа стандарттарын енгізуде. Осыған тоқталып өтсеңіз...

Әлеуметтанушылар, психологтар және конфликтологтар бірауыздан оң психологиялық жағдай адалдық, сенім деңгейіне және сәйкесінше қызметкерлердің кәсіпорын қызметінің соңғы нәтижесіне қатысуына үлкен әсер етеді дейді. Яғни, компания қызметінің экономикалық нәтижесі ұжымның әлеуметтік қанағаттану коэффициентіне тікелей байланысты.

Өндірістік қатынастар ұғымының өзі отандық кәсіпорындар үшін өте кең және салыстырмалы түрде жаңа, сондықтан IR қандай факторларды қамтуы керек екені туралы әртүрлі пікірлер бар.

Кең мағынада қолдану саласы еңбек қатынастарының аспектілерін қамтитын қызметкер мен жұмыс берушінің барлық қарым-қатынастарын қамтуы мүмкін, соның ішінде адами ресурстарды басқару, жұмыс берушілер мен жұмысшылардың мүдделерін қамтамасыз ету және қорғау үшін саясат пен процедураларды тұжырымдау.

Дұрыс құрылған ішкі корпоративтік коммуникациялардың мақсаты – қызметкерлер үшін тартымды корпоративтік мәдениетті құру және нығайту, олардың адалдығы мен жұмысқа деген ынтасын арттыру. Бұл сонымен қатар әрбір қызметкерге корпоративтік құндылықтар мен ережелерді жеткізу тәсілі. Жеке зерттеулер көрсеткендей, қызметкерлердің адалдығын анықтайтын көрсеткіштердің 91%-ы және олардың жұмысқа қанағаттануына әсер ететін себептердің 99,5%-ы тиімді коммуникациямен тікелей байланысты, бұл мамандардың IR жұмысының бір бөлігі.

Осылайша, дұрыс құрылған өндірістік қатынастар жұмысшылардың наразылық көңіл-күйін жақсартуға, қызметкерлердің ереуілдерін болдырмауға, салауатты жұмыс атмосферасын қамтамасыз етуге, компанияның өнімділігі мен экономикалық тиімділігін арттыруға көмектесуде.

Жалпы, акционерлік қоғамға қарасты компанияларда маман тапшылығы сезіле ме?

Бүгінде «Тау-Кен Самұрық» компаниялар тобында білікті кадрлармен жасақталу 92%-ды құрайды. Жобаны басқару дағдылары бар мамандарға қажеттілік бар және біздің профильдегі көптеген компаниялар сияқты жақсы техниктердің белгілі бір тапшылығы бар.

Сонымен қатар, «Алайғыр» БК» ЖШС (Қарағанды облысы) байыту фабрикасын іске қосу кезінде 622-ге жуық жұмыс орны құрылады, «ШалқияЦинк ЛТД» АҚ (Қызылорда облысы) КБК іске қосу кезінде біз 1500 адамды жұмысқа орналастыра аламыз.

Әрине, біз қазірдің өзінде екі тау-кен байыту кәсіпорнын білікті кадрлармен қамтамасыз ету оңай міндет емес екенін түсінеміз, сондықтан жас мамандарды даярлау бойынша жоғары оқу орындарымен және колледждермен алдын алу жұмыстарын жүргіземіз.

Мысалы, біздің кәсіпорындарымызға кейіннен міндетті жұмысқа орналасу шарттарында студенттерді оқытуды қаржыландыру тәжірибесі бар. Бұл негізінен сұранысқа ие техникалық мамандықтар: геология және кен орындарын барлау, пайдалы қазбаларды байыту, тау-кен, автоматтандыру және басқару, технологиялық машиналар мен жабдықтар. Сондай-ақ, біз әрқашан студенттерді кәсіпорындарымызға шақырып, тәжірибеден өтуге мүмкіндік береміз.

Еліміздің тау-кен металлургия жобаларына шетелдік инвесторлар қызығушылық таныта ма?

Иә, қазіргі сәтте еліміздің тау-кен саласына шетелдік инвесторлар тарапынан жоғары қызығушылық бар. Мәселен, наурыз айында компания өкілдері Канаданың Торонто қаласындағы 130 елден мыңға жуық компания мен 25 мың адам келетін PDAC-2023 дүниежүзілік форумына қатысып, еліміздің тау-кен саласына қызығушылық танытқан шетелдік инвесторлармен кездесіп қайтты. Оған қоса, компаниямызда арнайы инвесторлардың мәселелерімен тікелей айналысатын Инвестициялар және маркетинг департаменті қарастырылған.

Сұхбатты бір сөйлеммен түйіндейік. «Тау-Кен Самұрықтың» алдағы жоспары қандай?

Алдағы жоспарымыз – жоғарыда айтқан жобаларымызды сәтті аяқтап, жақсы нәтижелер көрсету.

Әсем Сартбаева

Еще больше новостей на нашем telegram-канале , подписывайся и будь в курсе!